1_تفکر در سیستم ها

دانلا میدوز

Thinking in Systems: A Primer

Donella Meadows

خانم دانلا میدوز علاوه بر اینکه یک متفکر سیستمی بزرگ و از شاگردان آقای فارستر بود، در زمینه‌های حمایت از طبیعت تلاش برای حفظ آن هم تلاش‌های بسیاری کرده است.

در کتاب “تفکر در سیستم‌ها” او متدولوژی خود را که در کتاب “محدودیت‌های رشد” هم از آن استفاده کرده است، توضیح می‌دهد. و اینکه چطور می‌توان آن را برای حل مشکلات با ابعاد بزرگ و مشکلات شخصی استفاده کرد.

با مثال‌هایی رایج و آمیخته با طنز برای مفاهیمی سخت مثل “حلقه‌های بازخور تقویتی”، بازخور منفی، حسابداری برای پاسخ‌های با تاخیر و … میدوز خوانندگان را به تدریج سمت راه‌‌های پیچیده‌ای می‌برد که حلقه‌های بازخور از آن طریق  در طبیعت، سیستم‌های خود سازمانده را می‌سازند.

شاید یکی از نقاط قوت این کتاب همین نثر روان آن در عین مسائل بسیار مهم و پیچیده باشد. سیر آموزشی آن به نحوی است که خواننده پس از مطالعه به عینک جدیدی برای تحلیل مشکلات سیستم‌های اطراف خود و مداخله برای حل آن‌ها مجهز می‌شود.

2_پنجمین فرمان: هنر و عملیات سازمان یادگیرنده

پیتر سنگه

The Fifth Discipline: The Art & Practice of The Learning Organization

Peter M. Senge

قطعا لیستی از کتاب‌ها تفکر سیستمی را نخواهیم یافت که در آن کتاب پنجمین فرمان پیتر سنگه نباشد. در مجموعه کتاب‌های آقای سنگه شاید عبارت “تغییر به سمت یادگیرنده شدن” محور کلیدی باشد.

در کتاب پنجمین فرمان هم که در سال 1990 منتشر شده، ابتدا با مفهوم کلی سیستم و پنج فرمان تعامل با آن آشنا می‌شویم.

سپس به دلایل ناتوانی خود در مداخله موثر در سیستم‌های پیچیده اجتماعی و اقتصادی پی می‌بریم. در ادامه اصول اولیه تفکر سیستمی مطرح می‌شوند و آماده می‌شویم برای یادگیری آرکتایپ‌ها (الگوهای تکراری در سیستم‌ها؛ علی رغم تغییر شرایط). بقیه کتاب نیز به توضیح و نحوه استفاده از پنج فرمان برای داشتن سازمانی یادگیرنده می‌پردازد. که عبارتند از:

• تفکر سیستمی (Systems Thinking)
• تسلط شخصی (Personal Mastery)
• مدل ذهنی (Mental Model)
• چشم‌انداز مشترک (Shared Vision)
• یادگیری تیمی (Team Learning)

قطعا پنجمین فرمان با در برداشتن مثال‌های بسیار و زبانی ساده یک کتاب تفکر سیستمی غیر قابل چشم‌پوشی است.

3_تفکر سیستمی: مدیریت آشوب و پیچیدگی؛ پلتفرمی برای طراحی معماری سازمان

جمشید قراجه داغی

Systems Thinking, Second Edition: Managing Chaos and Complexity

Jamshid Gharajedaghi

بعید است که صحبت از دانشمندان سیستمی شود و نامی از جمشید قراجه داغی نشنویم. این مدیر و محقق ایرانی که از دوستان صمیمی راسل ایکاف بوده است با نگارش کتاب تفکر سیستمی : مدیریت آشوب و پیچیدگی نام خود را در تاریخ این دانش جاودانه کرده.

اگر به دنبال تغییر نگرش و بینش خود به کسب و کار، آن هم از دید کلان و بنیادین هستید این کتاب گزینه مناسبی است. خواندن نثر انگلیسی کتاب اندکی سخت است و به همین خاطر مطالعه متن فارسی هم نیازمند تمرکز و تامل می‌باشد.

متن با دلایل شکست سازمان‌ها موفق تاریخ شروع می‌شود و دید جامعی از سیستم‌های پیچیده و ویژگی‌های آن مهیا می‌کند. در ادامه هم رویکرد طراحی سیستم به عنوان راهکاری جدید برای حل مسائل سیستمی مطرح می‌شود و به کمک مثال‌هایی بیشتر تبیین می‌گردد.

4_مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی عمومی

جرالد وینبرگ

An Introduction to General Systems Thinking

Gerald M. Weinberg

برای بیش از 40 سال این کتاب به عنوان مقدمه‌ای خلاقانه برای تئوری سیستم‌ها به شمار رفته است، که در آن کاربرهایی در علوم کامپیوتر و فرای آن وجود دارد. بعد از استفاده در دوره‌های دانشگاهی و سمینارهای حرفه‌ای در سرتاسر جهان، این اثر توانایی خود را در گشودن ذهن و تقویت نحوه تفکر ثابت کرده است.

کتاب ابتدا در 1975 به منتشر شد و در این 40 سال بیش از 20 مرتبه تجدید چاپ شده است. نوشته آن نثری شفاف دارد و از اصول اولیه جبری استفاده کرده تا رویکردی جدید نسبت به پروژه‌ها، محصولات، سازمان‌ها و در کل هر نوعی از سیستم داشته باشد.

دانشمندان، مهندسین، رهبران سازمانی، مدیران، پزشکان، دانشجویان و متفکرین در هر حوزه‌ای می‌توانند از این کتاب برای جهت دهی به مدل ذهنی خود برای حل مسائل استفاده کنند.

گفتنی است زمانی که نویسنده این کتاب را نگارش کرده است، تجربیات تخصصی در زمینه برنامه‌نویسی، مدیریت، تدریس در دانشگاه و مشاوره می‌داشته. تاکنون نیز حدود 40 کتاب توسط او به رشته تحریر درآمده است.

کتاب مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی عمومی با تصاویر کاربردی، تمارین متعدد انتهای فصول و ضمیمه‌ای در ارتباط با ایده‌های ریاضی حل مسئله، می‌تواند ابزاری قدرتمند در کار با مسائل، سیستم‌ها و راه‌حل‌ها باشد.


آموزش تفکر سیستمی در همدان
آموزش فن بیان در همدان
آموزش اقتصاد رفتاری در همدان
طراحی سایت در همدان



سایت اصلی : آکادمی مهراز

تفکر سیستمی چه مزایا و معایبی دارد؟

تفکر سیستمی نوعی روش برای برطرف کردن مشکلات یک کسب و کار است. در این روش بجای تمرکز بر روی هر فرد، تمرکز بر روی کل مجموعه گذاشته می شود. از مزایای تفکر سیستمی این است که شما می توانید مشکلاتی که به دلیل نحوه کنار هم قرار گرفتن و چیدمان بخش های مختلف کسب و کار شما به وجود آمده است را ببینید. از معیایب آن نیز می توان به این اشاره کرد که رسیدن به تفکر سیستمی به خصوص در یک کسب و کار بزرگ آسان نیست.

چندی پیش به طور مفصل درباره اینکه تفکر سیستمی چیست مقاله ای منتشر کردیم. در این مقاله نیز قصد داریم تا به طور کلی به معایب و مزایای تفکر سیستمی بپردازیم.

عملکرد تفکر سیستمی چگونه است؟

قاعده اصلی تفکر سیستمی این است که همه چیز بهم مرتبط است. هنگامی که سعی می کنید عملکرد شرکت و کسب و کار خود را افزایش دهید، راه ساده ای که وجود دارد این است که بر روی هر یک از کارکنان و یا بخش های مختلف به صورت جداگانه و تک به تک تمرکز کنید.

با این حال، کسب و کار شما چیزی بیشتر از خلاصه ای از بخش های مختلف آن است. در کنار یکدیگر، این بخش ها به روش های جدید و پیچیده ای عمل می کنند.

یک خودرو می تواند مثال خوبی از نحوه عملکرد تفکر سیستمی باشد. یک خودرو دارای صد ها قطعه، شامل چرخ ها، فرمان و دنده ها می باشد، اما تنها در صورتی یک ماشین به خوبی کار می کند که تمام قطعات آن با یکدیگر همکاری داشته باشند.

 اگر تمامی قطعات در شرایط مطلوبی قرار داشته باشند، اما به خوبی با یکدیگر همکاری نکنند، خودروی شما کار نخواهد کرد.

جمله ی معروفی در خصوص هماهنگی و سیستماتیک بودن وجود دارد که از بوداییان (چهارمین مذهب بزرگ دنیا) و پیروان آنها نقل می شود که می گوید:

تمامی چیز هایی که به وجود می آیند و از بین می روند به دلیل هماهنگی میان علت و معلول هاست. هیچ چیز نمی تواند کاملا به تنهایی وجود داشته باشد؛ بلکه همه چیز با دیگری در ارتباط است.

مزایای تفکر سیستمی

بهترین راه برای پی بردن به مزایای تفکر سیستمی و سهم آن در بهبود عملکرد یک کسب و کار استفاده از مثال است. فرض کنید شما یک سیاست بازاریابی بسیار جسورانه را برای کمپانی خود بکار گرفته اید و به صورت موفقیت آمیزی درحال افزایش مشتریان خود می باشید. بخشی از این سیاست شامل وعده ی شما برای ارائه خدمات سریع و با کیفیت به مشتریان است، اما مشتریان میگویند که شما آن را عملی نمی کنید.

اگر مدیریت سازمان یا شرکت از یک روش جزئیات محور استفاده کند، در می یابد که قطعا مشکل از بخش خدمات مشتریان است و سعی می کند آن را برطرف کند. اما اگر از تفکر سیستمی استفاده کند، یک دید و تصویر کلی به دست می آورد و می فهمد که مشکل شرکت، هم مرتبط به بخش مشتریان و هم بخش بازاریابی است.

بخش بازاریابی وعده و قول هایی بیش از توان بخش مشتریان می دهد، و بخش مشتریان نیز راهی برای بهبود وضعیت پیدا نمی کند.

از اصلی ترین مزایای تفکر سیستمی این که به تمامی جوانب نگاه می کند. به عنوان مثال، اگر شما درحال بررسی و تصمیم گیری برای اینکه به کارکنان خود اجازه دورکاری بدهید یا خیر باشید، تفکر سیستمی در اینجا بر روی تاثیرات مختلفی که اینکار روی شرکت شما می گذارد تمرکز می کند:

• افزایش روحیه کارکنان، که می تواند باعث افزایش وفاداری آنها به شما شود.
• افزایش کارآمدی به دلیل کاهش زمان رفت و آمد.
• کاهش هزینه ها در صورتی که شما فضای کافی برای تمام کارکنان نداشته باشید.
• نظارت کمتر بر روی کارکنان.
• امکان به وجود آمدن خطرات امنیتی.

بررسی بازخورد ها و الگو ها

یکی دیگر از مزایای تفکر سیستمی این است که شما می توانید الگو ها و فیدبک های مربوط به همکاری کارنان، تیم های پروژه ای و بخش های مختلف را بهتر رصد کنید. یک الگو یا حلقه بازخوردی زمانی به وجود می آید که بخش های مختلف شرکت شما رفتار های مثبت یا منفی یکدیگر را تقویت کنند.

برای مثال، تصور کنید که مدیر یک پروژه از یکی از اعضا بخواهد که وقت بیشتری را در اختیار آنها باشد، که این امر باعث اختلال در کار معمولی و عادی او می شود. همچنین مسئول یا سوپروایزر کلی آن فرد نیز از او انتظار کار بیشتری داشته باشد که همین امر باعث ضعف عملکرد تیم پروژه می شود. از اینجا درگیری و هرج و مرج شروع می شود.

در اینجا مشکل تنها سوپروایزر و یا مدیر پروژه نیست، بلکه مشکل در خصوص نحوه همکاری و تعامل آنهاست. در اینجا تفکر سیستمی می تواند به شما یک تصویر کلی درباره مشکل ارائه کند، که اولین قدم برای برطرف کردن آن است.

چالش هایی که در خصوص تفکر سیستمی وجود دارد

همانند دیگر روش ها و ایده های مدیریتی، تفکر سیستمی نیز یک معجزه برای برطرف کردن مشکلات کسب و کار ما نیست. پیش از بکار گرفتن، باید تمامی معیاب و مزایا تفکر سیستمی را مد نظر داشته باشیم.

از بزرگترین مزایای تفکر سیستمی می توان به این اشاره کرد که این روش برای پیدا کردن مشکلات یک شرکت یا کسب و کار بسیار عالی عمل می کند. و بزرگترین عیبی که این روش دارد این است که بکار گیری آن به طرز موفقیت آمیز کار سختی است.

در یک استارتاپ کوچک، شاید به کار گیری این روش کار آسانی باشد چرا که کل افراد مجموعه یک تیم کوچک را تشکیل می دهند. اما وقتی که یک شرکت رشد می کند، شرایط پیچیده تر می شود و داشتن یک دید سیستمی نسبت به همه چیز کار سخت تری خواهد بود چون در این شرایط بخش های مختلف، شعبات و پروژه ها تا حدی به صورت مستقل کار می کنند که باعث می شود به دست آوردن تمامی اطلاعات کار سختی باشد.

یکی دیگر از معایب تفکر سیستمی این است که این روش به تنهایی ابزار خوبی برای برطرف کردن بحران های شدید نیست.

 برای مثال، اگر شخصی از یک حمله قلبی رنج ببرد، اگر چه تفکر سیستمی می تواند برای تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی و داروها مفید باشد، اما تنها زمانی مفید است که این بحران برطرف شود. به همین ترتیب، تفکر سیستمی به تنهایی بهترین ابزار ممکن برای زمانی که کسب و کار شما در شرایط اورژانسی و بحرانی شدید است، مفید نخواهد بود.


آموزش تفکر سیستمی در همدان
آموزش فن بیان در همدان
طراحی سایت در همدان


سایت اصلی : آکادمی مهراز

تفکر سیستمی روشی کاملاً متفاوت برای مدیریت سازمان شماست. یک سازمان معمولی از روش‌های مختلفی برای بازاریابی محصول، خرید کالا، مدیریت روابط با مشتری و موارد دیگر استفاده می‌کند. با یادگیری نحوه مدیریت این روش‌ها، می ‌توانید شرکت خود را به طور موثرتری اداره کنید.

این نوع مدیریت نه تنها توسط مدیران مشاغل و کارآفرینان بی‌شماری استفاده می‌شود، بلکه در زمینه‌هایی مانند سایبرنتیک، زیست‌شناسی و سایر موارد نیز بی‌سر و صدا در حال افزایش بهره‌وری است. محققان هنگامی که می‌فهمند تکنیک‌های مدیریتی چگونه کار می‌کنند و چگونه می‌توانند در آنها فعال‌تر عمل کنند، دیدگاه سیستمی مورد نیاز خود را طراحی کرده‌اند. اگر بتوانید پیش‌بینی کنید که چه اتفاقی خواهد افتاد، می‌توانید نتیجه مورد نظر خود را شکل دهید و سیستم را کنترل کنید.

تجربه دهه‌های اخیر نشان داده، این شکل از تفکر اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد. در یک محیط جهانی، مدیران باید در درک و استفاده از اصولی که پشت این سبک تفکر نوآورانه است، مهارت داشته باشند.

تفکر سیستمی چیست؟

مفهوم تفکر سیستمی روشی منحصر به فرد برای نزدیک شدن به رفتار روشمند یا سیستمی است. در اصل، این روشی متفاوت برای دیدن و صحبت در مورد واقعیتی است که هر روز در آن زندگی می کنیم. با درک و تفکر از این طریق، شما همچنین می‌توانید مجموعه‌ای متفاوت از ابزارها را برای نزدیک شدن به هر مشکل ایجاد کنید.

در نهایت، هدف درک رفتار یک فرایندِ کلیدی است. این به نوبه خود به شما امکان می‌دهد نحوه مدیریت فرایندهای سیستمی را بفهمید.

سیستم چیست؟

در یک سطح اساسی، سیستم مجموعه‌ای از قطعات بهم وابسته یا وابسته به یکدیگر است که یک کل واحد را تشکیل می دهد. این قسمت‌های متقابل باید تعامل داشته باشند، درغیر اینصورت بخشی از یک سیستم نخواهند بود.

به عنوان مثال، مجموعه‌ای از بالش‌های روی تخت شما یک سیستم نیست زیرا آنها با هم تعامل ندارند. اما در مورد انبوهی از تراشه‌های چوب در حال تجزیه چطور؟ به دلیل نحوه رشد قارچ‌ها و کپک‌ها بر روی تراشه‌های چوب و تغذیه حشرات موجود در منطقه، این انبوه تراشه‌ها نمونه بسیار خوبی از یک سیستم در طبیعت خواهد بود.

تفکر سیستمی یک رویکرد جامع به چگونگی ارتباط بین بخش‌های مختلف یک روش دارد. در تحلیل سنتی، مردم فقط به عناصر جداگانه در یک سیستم نگاه می‌کردند. با تفکر در سیستم‌ها، می‌توانید فرآیندهای متعادل کننده و تقویت کننده‌ای را که باعث بهبود رفتار سیستم می‌شوند، درک کنید.

فرآیندهای تقویت کننده و متعادل کننده

فرآیند تقویت کننده رفتاری است که اگر توسط فرآیند متعادل کننده کنترل نشود، می‌تواند منجر به فروپاشی سیستم شود. به دیگر سخن، هر دو نوع فرآیند برای حفظ تعادل سیستم امری ضروری هستند.

با این نوع تفکر توجه به بازخوردی که از انتخاب خود می‌گیرید مهم است. به طور مثال گاهی در سیستم‌های مدیریتی، ممکن است بخواهید کارمندان یک پروژه را از عمل باز دارید تا برنامه کُند پیش برود. در حقیقت، ممکن است اضافه کردن کارمندان جدید باعث کند شدن پروژه‌های قبلی شود زیرا شما مجبور به آموزش اعضای تیم ورودی هستید. اما سازمان شما در وضعیتی قرار دارد که افزودن نیزوی کار جدید به آن ضروری است یا خیر؟

اگر پاسخ شما خیر باشد، می‌دانید که در حال حاضر افزودن اعضای جدید تیم کار درستی نیست. به جای هدر دادن منابع، به دنبال یک روش جایگزین باشید. ممکن است سعی کنید چند مرحله از مراحل کار را کنار بگذارید، ساعت‌های بیشتری را برنامه‌ریزی کنید یا تکنیک دیگری را برای انجام به موقع کار انجام دهید. تمام این‌ها به تصمیم‌گیری‌های شما و قبول عواقب آنها بستگی دارد.

با تفکر سیستمی، می‌توانید از نمودارها، دیاگرام‌ها و شبیه سازی‌های رایانه‌ای برای نشان دادن و مدل‌سازی رفتار سیستم‌ها با توجه به استراتژی‌ها سازمان خود، استفاده کنید. سپس، این اطلاعات به شما فرصت می‌دهند تا اتفاقات رخ داده را پیش‌بینی کنید. کل بنیان این سبک تفکر از سال ۱۹۵۶ با پروفسور جی فارستر در انستیتوی فناوری ماساچوست آغاز شد.

دو نمونه نمودار اصلی

در حالی که ابزارهای زیادی برای مشاهده یک سیستم وجود دارد، نمودار رفتار با گذشت زمان  (BOT)  و نمودار حلقه‌ای (CLD) دو مورد از رایج‌ترین آنها هستند. CLD روابط بین عناصر مختلف در سیستم را نشان می‌دهد و نمودار BOT اعمال یک یا چند متغیر را در مدت زمان مشخصی نشان می‌دهد. به دو نمونه از این نمودارها توجه کنید.

برای مدیران، یک مدل شبیه‌سازی پیشرفته (a behavior over time) و یک شبیه‌ساز یادگیری مدیریتی (a causal loop diagram) بسیار مفید هستند. مدل شبیه‌سازی پیشرفته به شما امکان می‌دهد تا تعامل عناصر مختلف را در طول زمان مشاهده کنید. سپس، شبیه‌ساز یادگیری مدیریت به شما کمک می‌کند تا چگونگی تأثیر تصمیمات مختلف مدیریت بر سیستم را شبیه‌سازی کنید.

رویکرد سیستمی به مدیریت

هنگامی که از تفکر سیستمی در مدیریت و عملیات استفاده می‌کنید، به طور قطع به یقین تصمیمات شغلی مناسبی خواهید گرفت. در واقع، شما هر تصمیم کسب و کاری را که با توجه به پیامدهای سیستماتیک ممکن است داشته باشید، تجزیه و تحلیل می‌کنید. اگر می‌خواهید یک ابزار تولید جدید بخرید، این نوع تفکر باعث می‌شود که هزینه آموزش کارکنان، زیرساخت‌ها و تأخیر شغلی مورد نیاز را تجزیه و تحلیل کنید.

در نهایت، هدف از تفکر در سیستم‌ها کمک به شما در جلوگیری از اتلاف وقت، هزینه و سایر منابع است. یک رویکرد سیستمی برای مدیریت، سازمان را مجموعه‌ای از قطعات بهم پیوسته و پویا می‌داند. هر یک از این قسمت‌ها یک بخش و یک زیر سیستم در سازمان شما هستند.

در داخل این بخش‌ها، حتی زیر سیستم‌های بیشتری نیز وجود دارد. برای رسیدن سازمان بزرگتر به اهداف خود، همه این زیر سیستم‌ها باید تعاملات موثر و مستمری داشته باشند. این قطعات و زیرمجموعه‌های وابسته به یکدیگر هستند که با هم کار می‌کنند و عملکرد کل سازمان را به درستی انجام می‌دهند.

رویکرد سیستمی شامل ادغام اهداف از بخش‌های مختلف سازمان در کل سازمان است. این امر باعث حفظ تعادل در کلیت سیستم می‌شود. بدیهی است که اگر سیستم قصد رشد دارد، باید اهداف خود را به صورت مدیریت شده در نظر بگیرد.

این نوع تفکر همچنین تأثیر فعالیت‌های فعلی و آینده را بررسی می‌کند. سازمان‌ها باید در پاسخ به عوامل داخلی و خارجی تغییر کنند. در حالت ایده آل، سازمان همچنین با ایجاد یک فضای رقابتی می‌تواند در بازار کار نیز حرف اول را بزند.

در یک محیط کسب و کار، سیستم معمولاً شامل زمینه‌های مختلف تحصیلی مانند روانشناسی، بازاریابی، حسابداری، اقتصاد و سیستم‌های اطلاعاتی است. با استفاده موثر از همه این زمینه‌های تحصیلی، کسب و کار می‌تواند تعاملات بین بخش‌های مختلف را بهبود بخشد. از طریق چشم‌انداز سیستم، سازمان می‌تواند سیاست‌های مختص خود را تنظیم کند، در یک محیط اجتماعی فعالیت کند و اهداف کسب و کار را با موفقیت ارتقا دهد.

مزایا و معایب تفکر سیستمی

در حالی که مزایای بسیاری در دیدگاه سیستمی در کسب و کار وجود دارد، اما برخی از اشکالات نیز در میان هست. منتقدان معتقدند این تنها یک رویکرد نظری است و تعریف دقیق رابطه بین اجزاء و مولفه‌های مختلف در یک سازمان واقعی دشوار است.

یکی از بزرگترین ایرادات، خاص بودن رویکرد سیستمی است. وجود یک سیستم دقیق یکسان در سازمان‌ها و بخش‌های مختلف غیرممکن است. به همین دلیل، رویکرد سیستم‌ها مفهوم یکنواختی را ارائه نمی‌دهد که بتواند برای انواع سازمان‌ها کارساز باشد.

با این حال، استفاده از رویکرد سیستمی تعدادی مزیت دارد. با استفاده از این روش، می‌توانید محل کار خود را کارآمدتر کرده و یک نگاه جامع به وضعیت کاری خود داشته باشید. بعلاوه، این روش حتی می‌تواند با ساده‌سازی نیازهای کارمندی و فعالیت‌های کسب و کاری شما، در طولانی مدت در هزینه شرکت شما صرفه جویی کند.



طراحی سایت در همدان
آموزش تفکر سیتمی
آموزش اقتصاد رفتاری



سایت اصلی : آکادمی مهراز